Stres

Czym jest stres?

Wszyscy niejednokrotnie doświadczyliśmy działania stresu. Czy to autentyczne wydarzenie: konflikt z szefem, awantura domowa, kłopoty finansowe, choroba lub śmierć bliskiej osoby, czy myśl o tym, co się zdarzyło (lub także może zdarzyć) powodują zmiany biochemiczne w ciele. Możemy je odczuwać na wiele sposobów: oblewa nas zimny pot, trzęsą się ręce, drży lub zanika głos, wzrasta ciśnienie, szybciej bije serce.

Zmiany następują również na poziomie umysłu: pojawia się problem z koncentracją, trudność w skupieniu myśli, odczucie lęku i bezradności. To wszystko przenosi się na zachowania: trudności z zasypianiem, brak apetytu (czasem nadmierny apetyt), palenie papierosa za papierosem, nadużywanie alkoholu.

Każdy z nas ma własne doświadczenia w zetknięciu ze stresem. Może to być sytuacja dla nas całkiem nowa, może być także odebrana przez umysł jako zagrażająca. Stąd odczucie stresu w nowej pracy, po informacji o jakimś zdarzeniu, a nawet na pierwszej randce, która z jednej strony jest ekscytująca, z drugiej wywołuje obawę, czy będzie miło, albo gorzej, czy spodobam się i uzyskam akceptację.

Z biologicznego punku widzenia stres jest pozytywny. Pozwala nam uciec przed pędzącym samochodem, zabezpieczyć się przed ugryzieniem kleszcza, gdy wchodzimy do lasu. Jednak w dzisiejszym pędzącym świecie przybrał katastroficzne rozmiary. Stres odczuwamy nawet w sytuacjach, które wydają się bezpieczne. Od lat chodzimy do tej samej pracy, wszystkich tam znamy. Ale pojawił się nowy szef, który stosuje mobbing, czy przeniesiono nas na trudniejsze stanowisko. W domu dorastają dzieci, pojawia się potrzeba opieki nad starzejącymi się rodzicami. Przestajemy sobie dawać radę.

Walka ze stresem

Mówi się o walce ze stresem. Ale „walka” niesie za sobą atak, napięcie, bitwę. Więc może nie powinniśmy walczyć tylko nauczyć się radzenia sobie ze stresem, gdy już jest i nauczyć się, co robić, aby nad nami nie panował. To zmiana podejścia do spraw codziennych, aby trudniejsze zdarzenia życiowe nie wytrącały nas z równowagi, tylko zmotywowały do działania.

Zmiana oceny stresującego zdarzenia powoduje zmianę zachowania i ma na celu pozbycie się tego nieprzyjemnego uczucia, z którym nie możemy sobie poradzić. Alkohol, papierosy czy kawa to nie są właściwe sposoby na stres. To tylko przytłumienie emocji działające na krótko. Co więc robić, aby rozładować napięcie, które pojawia się wraz z odczuciem stresu?

Metody radzenia sobie ze stresem

Zacznijmy od najprostszych metod radzenia sobie ze stresem: to wyrównanie oddechu, to jakakolwiek aktywność fizyczna, bo powoduje zmiany na poziomie biochemicznym (spada ilość kortyzolu i adrenaliny), przyjście na sesję hipnozy czy medytacji i wreszcie działania, które na stałe zmienią Twoje podejście do nieprzyjemnych zdarzeń losowych. Wchodzimy na teren pracy umysłu, pojawiają się więc nowe opcje do wyboru. Między innymi trening uważności (mindfulness) oraz autohipnoza.

Warto zainwestować w siebie i uzyskać wewnętrzny spokój. Zmiana stanu umysłu sprawi, że to Ty będziesz panował nad stresem, a nie on nad Tobą. Trening uważności rozpropagował i w pewnym sensie stworzył dr John Kabat-Zinn. Ta metoda jest stosowana się w centrach leczenia stresu w Stanach Zjednoczonych i Centrum Leczenia Raka w Nowym Jorku. Jest dla wszystkich, niezależnie od wieku, kondycji fizycznej, wykształcenia. Praktykowanie jej sprowadza nas do życia tu i teraz, a nie przyzwoleniu, aby myśli kierowały naszym samopoczuciem i zachowaniem. To właśnie myśli o przeżytym zdarzeniu (lub tym, co może się zdarzyć) powodują „nakręcanie się” i niemożność wyjścia z zamkniętego kręgu. Wtedy stres narasta. Mindfulness można stosować w ciągu dnia, podczas normalnych aktywności. Na początku wymaga skupienia się na zmysłach: co widzę, co słyszę, co czuję. Skupienie na zmysłach nie pozostawia miejsca dla kotłujących się myśli. Uspokajamy się. Na dalszym etapie skupiamy się na emocji, która nad nami panuje, po to, aby ja rozbroić, zneutralizować, odpuścić.

Autohipnoza w przeciwieństwie do treningu uważności wymaga spokojnego miejsca. To wejście w siebie, dotarcie do wyższego JA, do duszy. To wędrówka i rozumienie, to akceptacja i Prawda. Tam jesteś prawdziwy, tam jesteś sobą, tam docierasz do Centrum. W Centrum jest tylko miłość, współczucie, troska. W Centrum nie ma cierpienia i ran, stresu, beznadziei, opuszczenia i poczucia klęski.

Najczęstsze techniki radzenia sobie ze stresem

Do najczęstszych technik radzenia sobie ze stresem zalicza się:

oddychanie i relaksacja – ćwiczenia oddechowe i progresywna relaksacja mięśni pomagają zmniejszyć napięcie.
medytacja i mindfulness – pomaga uspokoić umysł, skoncentrować się na teraźniejszości i zredukować stres;
aktywność fizyczna – regularne ćwiczenia, takie jak jogging, joga czy taniec, poprawiają nastrój i redukują napięcie;
zarządzanie czasem – planowanie, ustalanie priorytetów i robienie przerw pomagają zmniejszyć uczucie przytłoczenia;
wsparcie społeczne – rozmowy z bliskimi oraz uczestnictwo w grupach wsparcia pomagają w radzeniu sobie ze stresem;
zmiana myślenia – praca nad negatywnymi myślami, np. terapia poznawczo-behawioralna, może pomóc w zmniejszeniu lęku;
sensoryczne techniki relaksacyjne – słuchanie muzyki, aromaterapia czy kąpiele relaksacyjne pomagają w odprężeniu;
hobby i pasje – angażowanie się w hobby pozwala oderwać się od stresujących myśli;
dieta i sen – odpowiednia dieta i regularny sen pomagają utrzymać równowagę emocjonalną i zdrowie.

To najczęstsze sposoby radzenia sobie ze stresem, które dla długotrwałego efektu warto ze sobą łączyć.

Leczenie stresu

Gdy opisane wcześniej objawy stresu min. napięcie mięśniowe, trudności w zasypianiu, ciągły niepokój trwają miesiące czy lata, znaleźliśmy się w stresie chronicznym. Mogły nastąpić pewne zmiany fizjologiczne w ciele, mogliśmy wejść w stan psychiczny odbierający radość życia. Możemy odczuwać jego skutki w postaci symptomów choroby lub dolegliwości, możemy mieć depresję. Co wtedy?

Po pierwsze likwidacja przyczyny stresu. Przyjrzyj się swojemu trybowi życia. Może pracujesz za dużo? Może nie potrafisz wypoczywać? Może nie masz żadnych przyjemności i Twoje życie jest skoncentrowane na wędrówce praca-dom, dom-praca, może nie widzisz sensu życia? Może jesteś znudzony, a Twoje życie jest monotonne?

Przyjrzyj się swoim emocjom. Czy nie niesiesz na sobie garba w postaci nienawiści, złości, gniewu, poczucia winy, żalu, smutku? Czym są spowodowane? Poszukaj przyczyny. Przyjrzyj się swoim relacjom z najbliższymi. Czy są ciepłe i serdeczne? Jak możesz je naprawić?

Pamiętaj, że to Ty odpowiadasz za jakość swojego życia; nie matka, syn czy partner życiowy. Gdy potrzebujesz coś zmienić, odnowić – zacznij od siebie, bez oglądania się na innych i poszukiwania na zewnątrz winnych tego stanu.

Po drugie dokonaj zmiany. Gdy już znajdziesz przyczynę, szukaj rozwiązania problemu. Gdy powiesz „nie da się”, „nie mogę” – zamykasz drzwi do wyleczenia stresu i jego skutków. Może sam sobie poradzisz, może będziesz potrzebował profesjonalnej pomocy, ważne jest osiągnięcie celu.
Po trzecie pamiętaj, że nic nie dostałeś na zawsze. Prowadź więc taki tryb życia, który chroni Ciebie przed stresem i naucz się jak sobie radzić, gdy już wystąpi.

Jak poradzić sobie ze stresem?

Stres może być wywołany przez nowe i nieznane sytuacje, które postrzegamy jako zagrożenie, np. zmiana pracy, trudne wydarzenia życiowe czy nawet emocje związane z pierwszą randką. Choć stres w naturalnych warunkach, jak ucieczka przed niebezpieczeństwem, ma pozytywne działanie, w dzisiejszym szybkim świecie może przybierać formy chroniczne, zagrażając zdrowiu i równowadze emocjonalnej.

Walka ze stresem, jak to się powszechnie mówi, w rzeczywistości nie oznacza ataku. Zamiast "walczyć", powinniśmy nauczyć się radzenia sobie z trudnymi emocjami i sytuacjami, zmieniając podejście do codziennych wyzwań. To zmiana zachowań, które nie tłumią stresu, ale pozwalają go przekształcić w motywację do działania.

Oto kilka krótkich rad na codzienny stres:

spędzaj czas w lesie, na łące czy w parku; kontakt z przyrodą uspokaja, odrywa od codziennych problemów, przywraca harmonię.
oddychaj głęboko – wdech przez nos, wydech przez usta; powtórz kilka razy, aby się uspokoić;

zrób przerwę – krótki spacer lub zmiana otoczenia pomoże oczyścić umysł;
skup się na teraźniejszości – zastosuj technikę mindfulness – zauważ, co widzisz, słyszysz, czujesz;
aktywność fizyczna – kilka minut rozciągania lub szybki marsz rozładowują napięcie;
porozmawiaj z kimś – dzielenie się uczuciami z bliską osobą zmniejsza stres;
zrelaksuj się przy muzyce – posłuchaj ulubionych utworów, które poprawiają nastrój;
pij wodę – nawodnienie pomaga utrzymać równowagę i koncentrację;
wykorzystaj humor – śmiech to naturalny sposób na rozluźnienie.